Ik krijg vaak de vraag hoe het nu exact werkt met archeologisch onderzoek. Ik heb daar al 3 jaar geleden heel kort door de bocht een antwoord op proberen te geven. Maar ik ben ondertussen wijzer geworden en dat artikel dekt gewoon de lading niet. Het hele archeologische bestel is ingewikkeld en heel uitgebreid. In het vorige artikel heb ik het gehad over de vergunningsaanvraag en hoe archeologie daar al een rol bij speelt. Ik dit artikel wil ik jullie iets vertellen over de eerste stap in het archeologisch onderzoek, het bureauonderzoek.
Bureauonderzoek
Het bureauonderzoek is de eerste stap in het archeologisch onderzoek. Het bureauonderzoek verzameld alle bestaande kennis over het gebied. Hiervoor worden bodemkaarten, geologische kaarten en historische kaarten bekeken. Ook wordt er gekeken of er andere archeologische onderzoeken zijn uitgevoerd in de omgeving. Hiermee maakt de archeoloog een verwachtingsmodel voor het gebied.
Het verwachtingsmodel
In het verwachtingsmodel wordt er beschreven welke archeologische resten en mogelijk aanwezig zijn in het gebied. Hierin is ook terug te vinden uit welke periode de archeologische resten mogelijk afkomstig. In een verwachtingsmodel spreken archeologen vaak van een hoge, middelhoge of lage kans op bepaalde archeologische resten in een gebied. Hierdoor hebben gebieden vaak ook meerdere verwachtingen.
Bijvoorbeeld: Op basis van de resultaten kan een archeoloog zeggen dat een gebied een hoge kans heeft op archeologische sporen uit de middeleeuwen en een middelhoge kans op sporen uit het neolithicum en een lage kans op sporen uit het paleolithicum. Dit geeft een archeoloog bij vervolg onderzoek een idee wat hij of zij kan verwachten.
Een zijstap, de mensen in het archeologisch proces
Voordat ik het bureauonderzoek ga uitleggen aan de hand van het voorbeeld van vorige week wil ik even de tijd nemen om de verschillende personen en instellingen die in het archeologische proces voor komen te bespreken. Als eerste hebben we de initiatiefnemer dit is de persoon die in dit voorbeeld iets gaat bouwen. De archeoloog(en) in Nederland zijn dit vaak commerciële bedrijven die worden ingehuurd door de initiatiefnemer. En dan heb je de bevoegde overheid. Dit is vaak de gemeente die toezicht houdt om het archeologisch proces. Deze drie personen of instellingen komen nog vaker terug in het archeologisch bestel.
Dit betekend in de praktijk
In het vorige artikel had ik een lukrake plek aangewezen tussen Tiel en Geldermalsen waar in dit voorbeeld een datacentrum of woonwijk zou worden gebouwd. Nu heb ik voor dit artikel al redelijke spijt van mijn keuze voor deze locatie. Deze locatie ligt namelijk midden in het rivierengebied. En het rivierengebied staat bekend als een complex gebied als het gaat over de bodemopbouw en geologie. Het gebied ligt namelijk in een strook waar vroeger de rivieren nieuwe oevers maakte en stroomgordels uitsleten. Voordat de rivieren werden bedijkt verlegde de rivier zich constant waardoor er nieuwe oevers ontstonden en deze ook weer werden doorsneden door de rivier.
De bodemopbouw van het gebied is dus iets wat complex, maar we zitten in een rivierengebied met verschillende oeverwallen. Hierdoor heb je een grote kans dat er resten uit het Laat Neolithicum nog in de bodem aanwezig zijn. Op de historische kaarten kunnen we zien dat het gebied niet bebouwd was in het verleden. Maar de historische kaarten gaan, maar terug tot 1815. In de omgeving zijn verschillende grote opgravingen uitgevoerd die resten uit de prehistorie, Romeinse tijd en Middeleeuwen aan het licht brachten. Een voorbeeld hiervan is de opgraving in Tiel Passewaaij.
Conclusie
Dus voor deze locatie kan je op basis van het bureauonderzoek niet zeggen dat er geen archeologie in de bodem ligt. De archeoloog zal aan het einde van het bureauonderzoek dan ook adviseren dat er verder onderzoek nodig is. Het is uiteindelijk niet de archeoloog die besluit of er verder onderzoek nodig is, maar de bevoegde overheid neemt deze beslissing. In dit geval zal er waarschijnlijk worden geadviseerd dat er verder onderzoek nodig is in de vorm van een booronderzoek. Maar daarover meer in een volgend onderzoek.
Vragen? Of meer informatie
Ik hoop dat jullie dit zo leuk vonden. Mocht je een vraag hebben laat het me dan weten via het contact formulier of stel ze onder het artikel.
Veel van de historische kaarten zijn te vinden via topotijdreis.nl
Ook veel van de bodemkaarten en geologische kaarten kan je op het internet vinden.
