Groot of klein, als ontbijt, lunch of diner. Zoet of hartig, pannenkoeken worden overal gegeten. In Rusland eten ze blini’s, kleine pannenkoekjes met een hartige vulling van bijvoorbeeld kaviaar. In de VS eten ze kleine dikke en luchtige pannenkoeken, terwijl in Frankrijk de pannenkoeken heel dun zijn. En zelfs in Japan hebben ze hun eigen variant, een hartige pannenkoek met kool, vlees, vis en ander groenten. Maar hoe zat het in de 17de eeuw? Hoe zag een pannenkoek er toen uit?
Pannenkoeken
Al in de 17de eeuw werden er pannenkoeken gegeten. Deze werden in de voorloper van de koekenpan boven een open vuur gebakken. Op 17de -eeuwse schilderijen komen deze geregeld als onderwerp aan bod.
Kookboeken
In een vorig artikel heb ik kort besproken welke bronnen gebruikt kunnen worden bij het onderzoek naar eten. Veel gebruikte bronnen zijn dagboeken en schilderijen. Maar ook kookboeken uit de periode kunnen een inkijk gegeven is het soort eten dat er werd gegeten. De verstandige kock, of Sorghvuldige huys-houdster was een Nederlands kookboek uit de 17de eeuw.
Ingrediënten
In het kookboek staan verschillende recepten voor pannenkoeken. Veel recepten gebruiken specerijen zoals kaneel, kruitnagel, notenmuskaat en folie. Ook het type meel verschild per recept en was waarschijnlijk locatie gebonden. Er werd gebruik gemaakt van boekweitmeel of tarwemeel. Meestal werden de twee types meel gebruikt in een mix.
Ook de gebruikte vloeistof in de recepten verschild. In een aantal recepten wordt water gebruikt waardoor de koek brosser wordt en iets droger. Weer andere recepten gebruiken melk of room waardoor de koek taaier werd.
Recept
Een van de simpele recepten voor pannenkoeken was de Groninger pannenkoek. Dit is een pannenkoek die dik werden gebakken met een vulling van krenten. Deze werden vaak met suiker gegeten.
Je mengt 500 gram tarwemeel met 500 ml melk en drie eieren met elkaar. Voeg hieraan 125 gram krenten en een beetje kaneel. Bak het beslag in boter tot ze gaar en goud bruin zijn.
Dagboek
Ook in het dagboek van David Beck worden de 17de -eeuwse pannenkoeken genoemd. Hij noemt ze een boekweitkoeken David Beck at deze koeken in de avond.
David Beck schreef in 1624 een jaar lag een dagboek. In dit dagboek beschreef hij zijn hele leven. Dit deed hij omdat hij zijn kinderen een inzage wou geven in zijn leven. Hij was net weduwnaar geworden en wou zijn kinderen iets van zichzelf achter kunnen laten. Zijn dagboek is ook uitgegeven met een verklarende woordenlijst en een inleiding van de historici E. Veldhuijzen. Het boek spiegel van mijn leven; een Haags dagboek uit 1624.