In september publiceerde ik een artikel over de thee consumptie in de 17e en 18e eeuw (zie hier). In dat artikel kon ik nog net iets over archeologische vondsten proppen, maar echt heb ik het niet kunnen behandelen. Nu ben ik geen specialist op dit gebied, of nog niet 😉 In dit artikel wil ik jullie een globaal beeld geven van de verschillende soorten vondsten die we in de archeologie tegen komen die te maken hebben met thee.
In één van mijn eerste artikelen heb ik kort uitgelegd wat archeologie is. Mocht je een opfrisser kunnen gebruiken lees hier dat artikel. En ik heb laatst al eenzelfde type artikel geschreven als deze (lees hier meer), en dat vond ik erg leuk. Ik probeer zo kort mogelijk te blijven, maar alvast mijn excuses als het artikel iets langer wordt dan je gewent bent.
Thee in de archeologie
De consumptie van thee vinden we in verschillende vormen. Denk aan kopjes, schotels maar ook thee potjes en theebussen. Ik ga hier onder een aantal van deze verschillende vormen uitlichten met foto’s van mijn eigen onderzoek en uit archeologische depots uit heel Nederland.
Theepot
De basis vorm van een theepot is in niet veel veranderd. De theepot heeft nog steeds een oor en een tuit. Alleen waren deze vooral in de 17e en 18e kleiner. Ook was de manier hoe thee werd gemaakt anders. Nu gooi je een theezakje in de theepot en voeg je er kokend water aan toe, als je al een hele theepot maakt. In de 17e en 18e eeuw werden thee bladeren met kokend water gemengd, deze bleven de hele dag in de pot zitten. Hierdoor ontstond er een soort thee-extract. Dit werd dan elke keer weer aangelengd met heet water.
Kopjes
Nu drinken de meeste mensen hun thee uit theeglazen of kopjes/mokken. Dit was vroeger anders. Glas nog niet goed bestand tegen heet water dus werden er vooral kopjes van keramiek gebruikt.
Hiernaast zie je een aantal kopjes. Wat je kan zien is dat de meeste kopjes geen oordjes had. De eerste kopjes worden met oortjes gemaakt vanaf 1760. Kopjes waren juist gemaakt van een dun soort keramiek, hierdoor werd het oppervlak van de kopjes heet als er thee in zat. Door oortjes aan de kopjes te maken kon je makkelijker uit de kopjes drinken.
Kopjes met oren waren wel duurder. Dit kwam door dat kopjes met oortjes meer ruimte innamen tijdens het vervoer. Je kon dus minder kopjes vervoeren. Ook was de kans dat een kopje met een oortje kapot ging tijdens het vervoer was heel groot. Daardoor bleven kopjes zonder oortjes nog veel voorkomen.
Schotels
Bijpassende schotels bij kopjes kwamen op vanaf 1680, maar werd echt populair vanaf 1740. Hier naast zie je een aantal voorbeelden van de verschillen in decoraties en kleuren die voorkwamen in de schotels.
Zoals hier boven beschreven staat hadden kopjes vaak geen oortjes. Doordat het keramiek relatief dus was werden de kopjes vaak erg heet door de thee. Om je vingers niet te branden was het gewoon om de thee uit te schenken over de schotels. Hierdoor kon de thee afkoelen en kon je het drinken zonder je vingers of je mond te branden.
Theebussen
Theebussen worden niet vaak gevonden. En de voorbeelden die ik dan ook hier heb zijn van theebussen uit musea. Waarom we ze weinig vinden weet ik niet zeker. Ik denk dat het komt door een combinatie van theebussen werden veel van metaal gemaakt en dat de bussen die van keramiek waren niet worden herkend. We vinden namelijk maar zelden hele objecten. Hierdoor kan het zijn dat voorwerpen niet worden herkend. En metaal kon ook toen al worden gerecycled dus misschien vinden we ze daarom niet zo vaak.
Een speciale plek
Thee was vooral in de 17e eeuw een luxe product. Maar ook in de 18e en 19e eeuw toen thee langzaam maar zeker beter betaalbaar werd, bleef het een speciale plek innemen. Het thee servies hoorde bij het speciale servies dat een eigen kamer (in rijke huizen) had. Maar ook voor de mensen die het minder breed hadden was het theeservies een pronk object. Een manier om te laten zien dat je het goed voor elkaar had.
Literatuur
Hier zal ik kort benoemen welke bronnen ik heb gebruikt bij het schrijven van dit artikel. En als ik het kan vinden zet ik er een link bij naar het boek. Meer weten over de links die ik plaats kijk op de disclaimer pagina.