Hoewel archeologie overal is, komt het niet geregeld is het nieuws. Nu stond er afgelopen maandag een stuk in de Stentor over een nieuwe onderzoeksmethode binnen de archeologie. Nu denken jullie vast, so what? Nieuwe onderzoeksmethoden lijden tot nieuwe inzichten. Wat dacht je van Vikings met Veluwse zwaarden? Nieuwsgierig? Lees dan veder.
Onderzoek
Door een kleins stukje metaal uit een voorwerp te halen. En dit onder een elektronenmicroscoop te onderzoeken. Kan de herkomst van het metaal worden achterhaald. Verschillende metaal soorten van verschillende herkomstgebieden hebben ieders een net iets andere samenstelling.
Als deze methoden internationaal word gebruikt kunnen de databases worden uitgewisseld. Hierdoor kunnen voorwerpen en hun herkomst gebieden aan elkaar worden gekoppeld. Dit bied mogelijkheden voor nieuwe onderzoeken.
Een gedachte experiment
Stel je voor in Zweden word een zwaard gevonden in een Viking nederzetting of graf. De onderzoeker zou met deze nieuwe onderzoeksmethode de samenstelling van het ijzer kunnen vaststellen. En door dan in de database te kijken kunnen vaststellen waar het ijzer van het zwaard vandaan kwam.
Voor dit type onderzoek is een zwaard natuurlijk geen vereiste. Andere voorwerpen kunnen natuurlijk ook worden onderzocht. Maar wees eens eerlijk, een onderzoek naar een zwaard spreekt wel tot de verbeelding.
Maar die Vikings?
Maar nu dat Viking zwaard van de Veluwe, de reden dat je dit waarschijnlijk leest. Allereerst wil ik benadrukken dat dit nog niet bewezen is maar een theorie van verschillende archeologen. Maar het kan.
IJzerproductie op de Veluwe
Tijdens de vroege middeleeuwen vond er op een grote schaal ijzerproductie plaats op de Veluwe. Niet met een soort mijn, waar je waarschijnlijk nu aan denkt. Maar met van nature voorkomende ijzerafzettingen in de bodem.
Deze ijzer zat in de zogenaamde klapperstenen. Klapperstenen zijn een soort ijzeroer erts die net onder het maaiveld gewonnen kunnen worden. Deze erts bestaat uit een harde buitenzijde en een kern van ijzer. Zoals te zien is op de röntgenfoto.
De productie van dit Veluwse ijzer was zo groot dat deze wel geëxporteerd moet zijn. In de omgeving van de Veluwe kan er gewoon niet zoveel vraag zijn geweest naar ijzer. De overproductie geeft dus aan dat er sprake was van export.
Frankische zwaarden
Het ijzer van de Veluwe zal dus zijn verhandeld en waarschijnlijk ook gebruikt voor het maken van wapens. Het Frankische zwaard was een zeer geliefd zwaard, ook bij de Vikings. En zo komen we weer terug bij de Vikingen met een Veluws zwaard. Zijn er op dit moment harde bewijzen voor? Nee, maar wie weet wat dit onderzoek oplevert.
Onderzoeksmethoden zoals deze en vele andere zijn de reden dat archeologie zo interessant is. De archeologie verteld de geschiedenis, veranderd deze en maakt het persoonlijk.