Eén van mijn eerste artikelen ging over wat archeologie nu is. Maar waarom doen we archeologisch onderzoek? Dit is z’n vraag met meerdere antwoorden. Aan de ene kant is archeologisch onderzoek verplicht gesteld en aan de andere kant draagt archeologisch onderzoek bij aan onze geschiedenis en identiteit. In dit artikel probeer ik zo kort mogelijk in te gaan op de vraag waarom doen we archeologisch onderzoek?
Wetgeving
Laten we beginnen bij wat de wetgeving nou eigenlijk zegt over de archeologie. In 1992 werd het Verdrag van Valletta ondertekent door alle Europese lidstaten. In dit verdrag staat dat het cultureel erfgoed dat zich in de bodem bevind beter beschermt moet worden. En met cultureel erfgoed in de bodem worden archeologische resten bedoeld.
Verdrag van Valletta
In het Verdrag van Valletta staat dat de archeologische resten bij voorkeur in situ bewaard moeten worden. Er moet rekening gehouden worden met de archeologie in de ruimtelijke ordening. Ook staat er dat de verstoorder betaald als in situ behoud niet mogelijk is.
Maar wat betekent dit nu? In situ is een Latijnse term dat betekent op zijn plaats. In de archeologie betekent dit dat we er naar streven om de archeologie op zijn plaats in de bodem te laten zitten.
Dit kan door rekening te houden met de archeologie in een vroeg stadium bij de ruimtelijke ordening. En dan als laatste, als de archeologie niet kan worden behouden in de bodem, dan moet het worden opgegraven. Het Verdrag van Valletta zegt hierover dat de verstoorder moet betalen voor de opgraving en uitwerking. Deze verstoorder kan iedereen zijn, een bedrijf, een persoon of de overheid.
In Nederland is het verdrag van Valletta verankerd in de erfgoedwet. Hierdoor is archeologie een onderdeel geworden van de vergunningsaanvraag. In dit artikel kan je meer lezen over archeologie binnen het vergunningensysteem.
Waarom is archeologie belangrijk?
Vraag eens aan een archeoloog waarom de archeologie zo belangrijk is en je krijgt een filosofisch antwoord. De archeologie kan ons informatie geven over de mensen die hier (in Nederland of op een specifieke plaats) leefden. Dit zijn onze voorouders en archeologie gaat dus ook over onze identiteit.
Identiteit
Nou is identiteit een belangrijk begrip, kijk maar eens naar de politiek of het nieuws. Blijkbaar raken wij onze identiteit kwijt of weten we onze identiteit nog niet helemaal te benoemen.
Waarom archeologie zo belangrijk is:
“We need to know where we came from to know where we’re going next. Knowledge of the past leads to better judgements about the future.”
Matthew Johnson
“We moeten weten waar we vandaan komen om te weten waar we naartoe gaan. Kennis van het verleden leid tot een beter oordeel over de toekomst.”
Wiens identiteit
Als je het hebt over archeologisch onderzoek en identiteit kan je ook meteen de discussie beginnen want over wiens identiteit hebben we het. Is het de identiteit van alleen mensen met Nederlandse voorouders en hoe zit het dan met mensen die ergens anders vandaan komen kunnen zij zich dan niet identificeren met de Nederlandse archeologie.
Oké nu komt 100% mijn mening en misschien deelt niet iedereen mijn mening. Ik vind het begrip voorouders misleidend want ik kan niet garanderen dat de resten die ik opgraaf van jou of mijn voorouders afkomstig zijn. Dit is zeker het geval als je het hebt over de Prehistorie. Ik heb het liever over voorgangers. Het zijn namelijk de mensen die voor ons in dit gebied (Nederland, een provincie of plaats) wonden. En met die definitie geeft de archeologie voor iedereen die nu in Nederland verblijft een stukje identiteit.
Een klein voorbeeld de grafheuvels op de Veluwe. De bewoners van de Veluwe halen een deel van hun identiteit ook van deze grafheuvels. Maar deze zijn gemaakt door een volk die vanuit Oekraïne en Rusland naar Nederland kwamen en zich hier vestigde. Je kan dus zeggen dat deze archeologische resten zijn achtergelaten door immigranten. En toch als een bewoner van de Veluwe zie ik ze ook als mijn voorganger, ook al zou je kunnen zeggen dat ze niet mijn voorouders zijn.
Wat vind jij?
Mijn vraag is nu wat vind jij? Is archeologie belangrijk? En zo ja, waarom? Laat het mij hieronder weten. En als je een aanvulling hebt op dit artikel laat het mij en de andere lezers weten.