Wie kent ze niet, de hunebedden. Je associeert ze misschien met Drente, maar ook in Groningen en Overijssel kan je ze tegenkomen. Maar wat zijn de hunebedden en wie hebben ze gebouw? In dit artikel zal ik ingaan op deze bouwers van de hunebedden en wat we door archeologisch onderzoek weten over deze mensen.
De hunebedden werden in het neolithicum (4000-3000 v. Chr.) gebouwd. Het neolithicum ook wel bekent als de late steentijd. Deze valt in de vroege prehistorie, wil je meer weten over hoe de tijd wordt ingedeeld in de archeologie? Hierover kan je meer lezen in dit artikel.
Het hunebed
Hunebedden kennen we voornamelijk uit Drenthe, maar er zijn ook twee hunebedden bekent uit de provincie Groningen. In Overijssel stonden ook een paar hunebedden, maar deze zijn ondertussen al verdwenen. De hunebedden werden gebouwd van grote zwerfkeien. Deze grote keien zijn tijdens de ijstijd door het landijs naar het noorden van Nederland meegenomen vanuit Scandinavië.
In Nederland zijn de hunebedden tussen de 2,5 tot 17 meter lang. We zien nu nog de stenen terug, maar oorspronkelijk lag er een heuvel van aarde over de stenen heen. Een hunebed werd tussen de 75 tot 400 jaar gebruikt als een soort grafkelder. Gemiddeld werd er iedere 2 tot 10 jaar een persoon bijgezet in het hunebed. Een bijzetting bestond uit de persoon met een aantal potten.
We weten dat niet iedereen in een hunebed werd begraven. We nemen aan dat vooral belangrijke mensen een plek kregen in een hunebed, waarom deze mensen “belangrijk” waren weten we niet. De andere werden in een “gewoon” (vlak)graf begraven. Een voorbeeld van deze “gewone” graven van de hunebedbouwers is het grafveld dat bij Dalfsen is opgegraven.
Hunebedbouwers
De bouwers staan bekkend als het trechterbekervolk. Deze naam is gegeven door archeologen naar de vorm van het aardewerk.
De mensen van het trechterbekervolk waren boeren die zich voornamelijk bezighielden met het verbouwen van verschillende soorten graan. Daarnaast hielden ze waarschijnlijk ook runderen, schapen, geiten en varkens.
Deze boeren woonde in houten huizen met vlechtwerk wanden die met leem werden aangesmeerd, zoals je hieronder kan zien. De Nederzettingen die zijn teruggevonden bestonden uit slechts een paar huizen.
De sociale structuur
Uit archeologisch onderzoek weten we dat de nederzetting van de trechterbeker mensen klein waren. Toch zou moet er een grotere sociale structuur zijn geweest. Het bouwen van een hunebed kan simpelweg niet door maar een paar mensen zijn gedaan. Archeologen hebben aan de hand van een experiment kunnen vaststellen dat er ten minsten 100 mensen moeten werken aan een hunebed.
Niet alleen moesten deze mensen worden opgeroepen om te komen helpen. Ook moest er eten voor deze mensen worden geregeld. Ook een planning was belangrijk. Het werkt niet als je een grote groep mensen laat werken aan het zelfde project zonder een plan. Om deze reden moet er een sociale structuur zijn geweest.
De stenen konden wel 5000 kilo wegen. Om deze te kunnen verslepen had je niet alleen voldoende mensen nodig maar ook trekdieren. Door de stenen over een baan van boomstammen te laten rollen, en deze door zowel mensen als ossen te laten trekken. Hierdoor was het mogelijk om de stenen over grote afstanden te transporteren.
Een beetje recpect
Het trechterbekervolk is het onderwerp geweest van vele onderzoeken, en nog steeds zijn er veel onbeantwoorde vragen over dit fascineerden volk. De hunebedden waren graftombes gebouwd met grote stenen die door de gemeenschap werden verzameld, vervoerd en gestapeld. Deze grafmonumenten hebben de tand des tijds doorstaan. En verdienen dus ook het respect dat daarbij hoort. Het verbod op klimmen en klauteren op de hunebedden is volgens mij niet alleen logies maar ook zeker niet te vroeg.